- Εκπρόθεσμες και άσχετες τροπολογίες, κατά παράβαση του Συντάγματος και των κανόνων καλής νομοθέτησης, περιελάμβανε το «μενού» στη Βουλή και τον φετινό Δεκέμβριο.
Ο μήνας Δεκέμβριος αποτελεί τον τελευταίο μήνα νομοθέτησης του έτος, γεγονός που επισπεύδει νομοθετικές πρωτοβουλίες για ζητήματα που πρέπει να ρυθμιστούν πριν το κλείσιμο της χρονιάς. Η ψήφιση νόμων στο τέλος του έτους, συχνά συνοδεύεται από άσχετες μεταξύ τους διατάξεις σε πολυνομοσχέδια, στα οποία ψηφίζονται πολλές και μη σχετικές τροπολογίες.
Η νομοθέτηση πολλών και συχνά άσχετων διατάξεων την τελευταία στιγμή, κατά παράβαση του Συντάγματος, μειώνει την ποιότητα νομοθέτησης και εγείρει ουσιαστικά και τυπικά ζητήματα. Ο Δείκτης Ποιότητας Νομοθέτησης που δημοσιεύει το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ), εστιάζει στο μεγάλο ποσοστό άσχετων τροπολογιών που ψηφίζονται στο Κοινοβούλιο, αναδεικνύοντας μια χρόνια παθογένεια που βλάπτει σοβαρά τη Δημοκρατία.

Δεκέμβριος, ο δεύτερος χειρότερος μήνας νομοθέτησης
Σύμφωνα με το ΚΕΦΙΜ, ο Δεκέμβριος αποτελεί τον δεύτερο χειρότερο μήνα νομοθέτησης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το διάστημα 2014-2024, με μέση επίδοση 54,9 στα 100, μετά τον μήνα Αύγουστο κατά τον οποίο η μέση επίδοση βρίσκεται στο 53,1 στα 100. Και στις δύο περιπτώσεις, οι διατάξεις που ψηφίζονται έχουν έκτακτο χαρακτήρα, καθώς ο Δεκέμβριος είναι ο τελευταίος μήνας τους έτους, ενώ o Αύγουστος είτε προηγείται θερινής διακοπής ή εκλογικής αναμέτρησης (2015), είτε ακολουθεί εκλογική αναμέτρηση (2019, 2023).
Ο Δεκέμβριος αποτελεί τον δεύτερο χειρότερο μήνα νομοθέτησης με μέση επίδοση 54,9 στα 100. Ακολουθεί ο Αύγουστος κατά τον οποίο η μέση επίδοση βρίσκεται στο 53,1 στα 100.
Η τάση της πρόχειρης νομοθέτησης εντοπίζεται και τον Δεκέμβριο του 2024 με τροπολογίες που περιλαμβάνουν άσχετες μεταξύ τους και άσχετες ως προς τον νόμο που προσαρτώνται διατάξεις, πρακτική που αντίκειται ξεκάθαρα στα οριζόμενα από το Σύνταγμα. Συγκεκριμένα, ψηφίστηκαν 11 τροπολογίες με συνολικά 65 άρθρα και μόνο 1 από αυτές ήταν σχετική με τον νόμο στον οποίο ψηφίστηκε.

Η πρακτική της εισαγωγής άσχετων τροπολογιών σε νομοσχέδια, η οποία είναι αντίθετη με το εδάφιο γ΄ της παραγράφου 5 του άρθρου 74 του Συντάγματος, είναι κυρίαρχη. Αν και ο Κανονισμός της Βουλής στο Άρθρο 87 ορίζει ότι «Προσθήκες ή τροπολογίες Βουλευτών και Υπουργών κατατίθενται τρεις τουλάχιστον ημέρες, πριν από την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια, στο Τμήμα διακοπής των εργασιών της Βουλής ή στην αρμόδια διαρκή επιτροπή» η πρακτική των τροπολογιών τελευταίας στιγμής συνεχίζεται.

Δημόσια διαβούλευση
Στο πεδίο της δημόσιας διαβούλευσης, η νομοθέτηση τον μήνα Δεκέμβριο παρέμεινε σχετικά σταθερή, κοντά στους μέσους όρους του έτους. Η μέση διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης για τους νόμους που ψηφίστηκαν τον Δεκέμβριο του 2024 ήταν 13 ημέρες, χωρίς μεταβολή σε σχέση με τους Δεκεμβρίους του 2022 και 2023. Κατά μέσο όρο, οι νόμοι που ψηφίστηκαν τον Δεκέμβριο του 2024 μπήκαν σε δημόσια διαβούλευση κατά 80%, συνεχίζοντας την ανοδική τάση που παρατηρείται από το 2018
Σε ό,τι αφορά τα συνολικά άρθρα των τροπολογιών, τα τελευταία δύο χρόνια σημειώνεται σχετική βελτίωση. Συγκεκριμένα, τον Δεκέμβριο του 2024 ψηφίστηκαν τροπολογίες με συνολικά 65 άρθρα, έναντι 49 άρθρων τον Δεκέμβριο του 2023, 102 άρθρων τον Δεκέμβριο του 2022, 154 άρθρων τον Δεκέμβριο του 2023 και 147 άρθρων τον Δεκέμβριο του 2020. Σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο των τροπολογιών του Δεκεμβρίου, οι σχετικές με τον νόμο στο οποίο προσαρτήθηκαν τροπολογίες ποτέ σε όλο το διάστημα 2014-2024 δεν ξεπέρασαν το 40% του συνόλου.

Η παραβίαση των διατάξεων του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής
Σχετικά με τον χρόνο κατάθεσης των τροπολογιών του Δεκεμβρίου, τον Δεκέμβριο του 2020 και τον Δεκέμβριο του 2021 το ποσοστό των τροπολογιών που κατατέθηκαν μία ημέρα πριν ή την ίδια ημέρα με την ψήφιση ήταν 73% και 85% αντίστοιχα. Τον Δεκέμβριο του 2022 το σχετικό ποσοστό έπεσε στο 27% και το 2023 δεν υπήρξαν τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, ενώ το 2024 το 64% των τροπολογιών που ψηφίστηκαν κατατέθηκαν μία ημέρα πριν ή την ίδια ημέρα με την ψήφιση τους.
Τον Δεκέμβριο του 2024 η διαβούλευση για τους νόμους που ψηφίστηκαν διήρκησε κατά μέσο όρο 2 εβδομάδες και συμπεριέλαβε το 80% των άρθρων. Η έκθεση του Δεκεμβρίου 2024 του ΟΟΣΑ για την ελληνική οικονομία αναφέρεται στα στοιχεία του Δείκτη Ποιότητας Νομοθέτησης που δημοσιεύει το ΚΕΦΙΜ, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, το μεγάλο ποσοστό άσχετων τροπολογιών που ψηφίζονται στο Κοινοβούλιο.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως ένας από τους βασικούς λόγους συστηματικής κατάθεσης εκπρόθεσμων και άσχετων τροπολογιών είναι η έλλειψη έννομων συνεπειών. Πράγματι, η παραβίαση των διατάξεων του Συντάγματος και του Κανονισμού της Βουλής για τις τροπολογίες δεν επιφέρει καμία συνέπεια, αφού η παραβίασή τους δεν ελέγχεται δικαστικά.

Σε χαμηλά επίπεδα η νομοθετική ποιότητα
Ο Δείκτης Ποιότητας Νομοθέτησης αξιολογεί επίσης τη συνολική νομοπαρασκευαστική διαδικασία για τους νόμους που ψηφίζονται στο εθνικό κοινοβούλιο και εισάγονται στην έννομη τάξη της χώρας μας. Για τη σύνταξη του Δείκτη, οι ερευνητές του ΚΕΦΙΜ συνέλεξαν δεδομένα για 45 μεταβλητές και τα αξιολόγησαν, ώστε να ελεγχθεί αν τηρούνται το νομικό πλαίσιο και οι διεθνείς πρακτικές καλής νομοθέτησης.
Η νομοθετική ποιότητα στην Ελλάδα το 2023 βελτιώθηκε κατά 1,8 μονάδες, φτάνοντας στο 60,4/100 (έναντι 58,6 την προηγούμενη χρονιά). Η βελτίωση αυτή επήλθε παρά το γεγονός ότι το 2023 ήταν χρονιά εθνικών εκλογών, πριν τις οποίες η ποιότητα νομοθέτησης υποχωρεί. Βεβαίως, σύμφωνα με συγγραφείς της έρευνας, η νομοθετική ποιότητα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα καθ’ όλη την υπό εξέταση περίοδο, από τον Σεπτέμβριο του 2014 έως τον Δεκέμβριο του 2023. Η τάση βελτίωσης δεν αναιρεί το γεγονός ότι η βαθμολογία εξακολουθεί να παραμένει χαμηλή.
Είναι χαρακτηριστικό πως η πλειονότητα των νόμων που ψηφίζονται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο αφορούν περισσότερα του ενός πεδία πολιτικής. Τα περισσότερα νομοσχέδια περιλαμβάνουν άσχετες διατάξεις, όπως καταδεικνύει και το γεγονός πως 6 έως 8 στους 10 νόμους αναφέρουν «λοιπές διατάξεις» στον τίτλο τους.

Έλλειμμα τεκμηρίωσης
Όσον αφορά τη δημόσια διαβούλευση, το ποσοστό των νόμων που είναι διαθέσιμοι για διαβούλευση βελτιώνεται συνεχώς, μετά από μία κάμψη το 2017-2018. Το 2023 το σύνολο σχεδόν των νόμων ήταν διαθέσιμο για δημόσια διαβούλευση, με εξαίρεση κυρίως τις κυρώσεις προϋπολογισμών, ισολογισμών και απολογισμών του κράτους.
Η μέση διάρκεια που οι νόμοι ήταν διαθέσιμοι για διαβούλευση και σχολιασμό δεν παρουσιάζει σημαντικές αλλαγές από το 2018. Κατά μέσο όρο, από το 2018 και μετά ένας νόμος είναι διαθέσιμος για δημόσια διαβούλευση 13 με 16 ημέρες, δηλαδή περίπου 2 εβδομάδες.
Το 2023 σχεδόν όλοι οι νόμοι συνοδεύονται από ανάλυση συνεπειών ρύθμισης, αλλά καμία δεν βασίζεται σε μετρήσιμα δεδομένα που εξηγούν και τεκμηριώνουν την ανάγκη της ρύθμισης. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι στην προκοινοβουλευτική διαδικασία εξακολουθεί να υπάρχει τεράστιο έλλειμμα τεκμηρίωσης των δημόσιων πολιτικών.
Μία βελτίωση που παρατηρείται είναι η πλήρης επιστροφή στη νομοθέτηση με την κανονική διαδικασία στη Βουλή, η οποία εξασφαλίζει επαρκή χρόνο συζήτησης, βελτιώσεων, διαβούλευσης και ενημέρωσης στην νομοθετική διαδικασία.

Μικρή αύξηση των εξουσιοδοτήσεων για έκδοση υπουργικών αποφάσεων
Στην αξιολόγηση της εφαρμογής των νόμων υπάρχει μια μικρή αύξηση των εξουσιοδοτήσεων για έκδοση υπουργικών αποφάσεων ανά νόμο, η οποία είχε σημειώσει αποκλιμάκωση το 2022. Τα ποσοστά ενεργοποίησης των εξουσιοδοτήσεων για υπουργικές αποφάσεις εντός 6 μηνών από τη δημοσίευση του νόμου παραμένουν χαμηλά, μεταξύ 9% και 23%, σηματοδοτώντας ελλιπή προετοιμασία αλλά και μια τάση «συμβολικής» νομοθέτησης.
www.in.gr
❝ ετικέτες ❞ #ΒΟΥΛΗ